Deur Mariëtte Odendaal
“Die afgelope tyd is daar wêreldwyd, veral in Protestantse geloofsgemeenskappe, ’n toenemende belangstelling in die sogenaamde ‘heiliges’ van die vroeë kerk en Middeleeue. Hierdie heiliges was individue wat ‘n diep persoonlike en direkte ervaring van God gesoek en daarmee in teologiese gesprek gegaan het.”
Dr Lisel Joubert
Aanbieder: Ontmoeting met Heiliges-reeks
Ons het meer oor dié heiliges gaan uitvind by dr Joubert, verbonde aan die Departement Sistematiese Teologie en Ekklesiologie van die Fakulteit Teologie aan die Universiteit Stellenbosch.
Sy verduidelik: “Deur die eeue het gelowiges in verskeie kontekste op verskillende maniere God beleef en tradisies gevorm wat hierdie belewing beliggaam het. Soms was daar persone wat Godservarings gehad het wat later as mistieke ervarings geklassifiseer is, en soms was dit persone wat strukture daargestel het wat tradisies van spiritualiteit gevorm het.
“Sommige van hierdie persone is in die Rooms-Katolieke of Ortodokse Kerk as ‘heiliges’ benoem. Baie van dié persone het dan ook geskrewe werke nagelaat, of daar is werke oor hulle geskryf wat vandag nog as klassieke tekste dien.
“Om verskeie redes is die persoonlikhede nie altyd so goed in die Protestantse geledere bekend nie, maar deur meer oor hulle te wete te kom (deur hulle te ‘ontmoet’), erken ons die skatkis van die verlede wat ons eie geloofsverstaan kan verryk en verruim.
“In my boek, Ontmoeting met Heiliges. Verhale van hoe mense hulle geloof geleef het, vra ek die vraag: ‘Hoekom is sekere mense in hul tyd as heiliges erken?’ Ek identifiseer dan historiese persone, maar nie met ’n bloudruklens van heiligheid soos verstaan in die Rooms-Katolieke of Ortodokse tradisie nie, maar eerder met die vraag: Wat het hulle beliggaam?”
In die Ontmoeting met heiliges-reeks wat dr Joubert vanjaar aangebied het, het sy op vier sulke persone gefokus, naamlik Benediktus van Nursia, Bridget van Kildare, Bernardus van Clairvaux en Hadewijch van Brabant.
Benediktus van Nursia (circa 480–543 nC) was ‘n Christelike monnik en die stigter van die Benediktynse Orde. Hy is in Nursia (nou Norcia, Italië) gebore en het ‘n belangrike rol in die hervorming van die kloosterlewe in die Westerse Kerk gespeel.
Sy mees noemenswaardige prestasie was die opstel van die Regula Benedicti (Benediktynse Reël), ‘n stel riglyne vir die kloosterlike lewe wat fokus op balans, matigheid en dissipline.
Hy het op ‘n jong ouderdom van Rome na die platteland gevlug weens die morele verval van die stad en het ‘n kluisenaar geword in ‘n grot naby Subiaco.
Na jare van afsondering het mense hom begin volg en het hy verskeie kloosters gestig. Sy bekendste klooster was Monte Cassino wat ‘n sentrum vir leer en spiritualiteit geword het.
Sy Benediktynse Reël het die grondslag gelê vir die Westerse kloosterlike tradisie en het ‘n groot invloed op die Christelike monastisisme deur die Middeleeue gehad.
Sy nalatenskap leef voort deur die Benediktynse Orde en ander kloostergemeenskappe.
Kyk gerus na hierdie aanbieding van dr Lisel Joubert op 25 Januarie vanjaar oor Benediktus se lewe HIER.
Bridget van Kildare (ca. 451–525), ook bekend as Sint Bridget of Sint Brigid, was een van Ierland se mees geliefde heiliges en ‘n sleutelfiguur in die vroeë Christelike geskiedenis van die land. Sy is gebore in ‘n adellike familie in Faughart, naby Dundalk, en het haar lewe aan diens van God en die armes gewy.
Bridget het bekend geraak vir haar barmhartigheid, nederigheid en toewyding aan die armes en die siekes. Sy het op ‘n jong ouderdom besluit om haar lewe aan Christus te wy en het ’n klooster in Kildare (Cill Dara) gestig. Hierdie klooster was een van die eerste dubbelkloosters (waar sowel mans as vroue gelyktydig kon aanbid en werk) en het vinnig ’n belangrike sentrum van godsdiens, kultuur en geleerdheid geword. Dit het ’n groot invloed op die verspreiding van die Christendom in Ierland gehad.
Daar is verskeie legendes wat haar heiligheid en wonderwerke uitlig, soos die een waarin sy water in bier verander om aan pelgrims te voorsien, of die verhaal van haar mantel wat op wonderbaarlike wyse uitgebrei het om ’n groot stuk grond te dek vir die bou van haar klooster.
Bridget se invloed as vroueleier in ‘n tyd toe vroue dikwels nie dieselfde regte en voorregte as mans gehad het nie, is noemenswaardig.
Bridget word, saam met Sint Patrick en Sint Columba, as een van die beskermheiliges van Ierland beskou. Haar lewe het ‘n diep en blywende impak op die Christelike kultuur in Ierland gehad en oor die eeue heen bly sy ‘n simbool van deernis en toewyding.
Bernardus van Clairvaux (1090–1153) was ‘n invloedryke Franse ab en teoloog, een van die sleutelfigure in die Cisterciënse Orde wat ‘n hervormingsbeweging van die Benediktynse kloosterlewe verteenwoordig het. Bernardus is gebore in ‘n adellike gesin in Boergondië, Frankryk, en het in 1113 by die Cisterciënse Klooster van Cîteaux aangesluit. Bernardus het vinnig bekend geraak vir sy ywer, askese en mistieke spiritualiteit.
In 1115 het hy die klooster van Clairvaux gestig, waar hy as priester gedien het. Onder sy leiding het daar ‘n groot herlewing in die Cisterciënse Orde plaasgevind en talle ander kloosters is volgens sy riglyne gestig.
Bernardus het ‘n diep invloed op die Middeleeuse Kerk gehad en was bekend vir sy welsprekendheid en teologiese geskrifte, insluitende sy werk oor die liefde van God (De diligendo Deo) en sy preke uit die boek Hooglied.
Hy het ook ‘n politieke rol gespeel, onder meer deur sy betrokkenheid by die Tweede Kruistog, waar hy as prediker en raadgewer van Europese leiers opgetree het.
Sy invloed op die geestelike lewe van die kerk was diepgaande en hy is in 1174 as heilige verklaar. Bernardus word vandag as een van die grootste mistici van die Middeleeue en ‘n belangrike figuur in die kloosterlike tradisie beskou.
Kyk gerus na hierdie baie besondere aanbieding op 18 Julie vanjaar oor Bernardus se lewe deur dr Lisel Joubert HIER.
Hadewijch van Brabant was ‘n 13de-eeuse Vlaamse mistikus en digter, een van die belangrikste persoonlikhede van die Middeleeuse Christelike mistiek in die Lae Lande. Sy het behoort tot die Begynbeweging, ‘n gemeenskap van vroom vroue wat sonder formele geloftes volgens geestelike ideale geleef het, maar buite die tradisionele kloosterstelsel. Hoewel daar min biografiese inligting oor haar lewe beskikbaar is, toon haar geskrifte dat sy waarskynlik van adellike oorsprong was en ‘n diepgaande kennis van teologie en filosofie gehad het.
Hadewijch se geskrifte, insluitende haar briewe, gedigte (liriese verse) en visioene, weerspieël ‘n intense liefde vir God en ‘n strewe na eenwording met die goddelike. Sy het dikwels die taal van die ridderlike liefde gebruik om haar verhouding met God uit te druk, iets wat kenmerkend is van haar werk. Sy het ook diepgaande insigte gehad oor die aard van mistieke liefde en het vir ‘n totale oorgawe aan God se wil gevra.
Haar werk het later ‘n groot invloed op die ontwikkeling van die Vlaamse mistiek gehad, veral op figure soos Jan van Ruusbroec. Sy het nie net die intellektuele dieptes van die geloof ondersoek nie, maar ook praktiese leiding vir ’n geestelike lewe gegee.
Hadewijch word vandag as een van die invloedrykste mistici van haar tyd beskou en ook as ‘n belangrike stem in die tradisie van vroulike spiritualiteit.
*Stel asseblief vir Bridget Leibbrandt by bleibbrandt@kaapkerk.co.za in kennis indien jy na die video’s gekyk het, sodat die betrokke VBO-punte vir jou gelaai kan word.
